Waarom moet er chloor in het zwembad?

De meeste mensen zouden waarschijnlijk niet willen zwemmen in een grote petrischaal vol bacteriën. Maar zonder moderne chemie, is dat hoe zwemmen in zwembaden zou kunnen zijn. Zelfs even zwemmen in niet gezuiverd water kan iemand blootstellen aan ziektes als buikloop, zwemmersoor en verschillende soorten huidinfecties, waaronder voetschimmel.

Chloor helpt ziektekiemen te bestrijden om het zwembadwater ontsmet te houden, zodat zwemmers niet worden blootgesteld aan schadelijke microben die ziektes veroorzaken. Maar hoe weten we dat zwembadontsmettingsmiddelen veilig kunnen worden gebruikt?

Wat is chloor en hoe wordt chloor gemaakt?

Chloor is een natuurlijk voorkomend chemisch element en een van de fundamentele bouwstenen van de natuur. Chloor wordt gemaakt uit gewoon zout, door een elektrische stroom door een oplossing van pekel (gewoon zout opgelost in water) te laten lopen in een proces dat elektrolyse wordt genoemd.

Waarom wordt chloor aan zwembaden toegevoegd?

Chloor wordt aan het water toegevoegd om ziektekiemen te doden. Wanneer het aan een zwembad wordt toegevoegd, vormt het een zwak zuur, onderchlorigzuur genaamd, dat bacteriën (bijvoorbeeld salmonella en E. coli) en virussen doodt.

Hoe wordt zwembadwater gechloreerd?

Zwembaden worden ontsmet met een aantal chloorverbindingen, waaronder chloorgas, natriumhypochloriet (bleekwater), calciumhypochloriet, lithiumhypochloriet en gechloreerde isocyanuraten. Wanneer deze verbindingen in contact komen met water, komt er onderchlorigzuur (HOCl) vrij, het actieve ontsmettingsmiddel.

Wat is het verschil tussen zoutwaterzwembaden en chloorzwembaden?

Beide soorten zwembaden gebruiken chloor. Zoutwaterzwembaden zijn gechloreerde zwembaden waarin het chloor ter plaatse wordt aangemaakt uit natriumchloride. Andere soorten gechloreerde zwembaden gebruiken chloor om het water te desinfecteren met chloortabletten of chloorgranulaten.

Waarom hebben zwembaden soms een chloor- of chemische geur?

Gezonde zwembaden ruiken niet naar chemicaliën. Zwembadwater wordt vaak beschreven als ruikend naar chloor, maar een goed beheerd zwembad zou geen geur mogen hebben. De geur van zwembadwater is niet afkomstig van de chloor zelf, maar van chemische verbindingen die chlooramines worden genoemd en die zich ophopen in het zwembadwater als het niet goed wordt behandeld.

Chlooramines ontstaan door de combinatie van twee ingrediënten:

1. de chloordesinfectiemiddelen die worden toegevoegd om zwembaden te ontsmetten, en 

2. transpiratie, olie en urine die via het lichaam van de zwemmer in het zwembad terechtkomen. 

Chlooramines kunnen worden geëlimineerd met behulp van chloor. Een schokbehandeling" of superchlorering is de praktijk waarbij extra chloor aan zwembaden wordt toegevoegd om ammoniak en organische verbindingen die zich met chloor verbinden tot chlooramines te vernietigen.

Irriteert chloor de ogen van een zwemmer?

Zwemmers maken zich soms zorgen "omdat er te veel chloor in het zwembad is" als, na een duik, hun ogen rood of geïrriteerd zijn. Wanneer zwembadwater echter irriterend is, is dat meestal een teken dat er niet genoeg vrije chloor en te veel gebonden chloor in zit!

Om de chloorwaarde van een zwembad te bepalen, is het belangrijk om drie begrippen nader te verklaren: de totale, de vrije en de gebonden chloorwaarde. 

De totale chloorwaarde geeft de hoeveelheid chloor van het zwembadwater weer, maar het zegt niets over de desinfecterende werking ervan. De normale waarde ligt tussen 0.5 en 3.5 ppm. 

De vrije chloorwaarde geeft aan hoeveel actief chloor het water bevat. Dit gehalte bepaalt de desinfectie. Het ligt tussen de 0,5 en 2,5 ppm, voor een binnenzwembad +/- 1,0 ppm, en voor een buitenzwembad tussen de 2,0 en de 2,5 ppm. 

Gebonden chloor is niet meer actief. Het heeft zijn desinfecterende werking gedaan en werkt deze zelfs tegen. Gebonden chloor ruikt sterk en kan de ogen en de slijmvliezen irriteren. Hoe lager de gebonden chloorwaarden hoe beter. De maximumwaarde is ongeveer 1,0 ppm. De gebonden chloorwaarde mag niet hoger liggen dan de vrije chloorwaarde.

De correcte pH-waarde van het zwembadwater

De basis van een schoon, hygiënisch en helder zwembad zonder nare geurtjes en zonder gezondheidsrisico's begint bij een juiste pH-waarde. Om een zwembad te desinfecteren, wordt, zoals hierboven beschreven, chloor gebruikt. Desinfectie van het zwembadwater met chloor werkt echter alleen als de pH-waarde juist is. Bij een pH-waarde van 7 is het water neutraal. Chloor is alleen werkzaam bij een pH tussen de 6,5 en 8. De optimale pH-waarde van zwembadwater ligt tussen 7,2 en 7,8. 

De naam pH (kleine "p", grote "H") komt van pondus Hydrogenium. Letterlijk betekent dit gewicht van waterstof. Water bevat positief geladen waterstofionen (H+) en negatief geladen hydroxilionen (OH-). De balans of de aanwezigheid van deze ionen wordt vertaald naar een schaal tussen 1 en 14. Bij neutraal water, zijn er evenveel H+ als OH- ionen, wat duidt op een pH van 7. Wanneer er meer H+ ionen zijn dan is de pH waarde onder de 7 en spreekt men van zuur. Een overwicht van OH- ionen, waarbij de waarde pH waarde boven 7 ligt, spreekt men van basisch.

Om een zwembad veilig te houden, moet het water dagelijks worden getest, vooral wanneer het veel wordt gebruikt.