Waarom is de warmte in de sauna gezond?
Als u ontspanning zoekt, dan is de sauna de geschikte plaats. Als u de cabine binnengaat, slaat de droge hitte u al onmiddellijk tegemoet.
Terwijl uw huid aan de buitenkant nog een temperatuur heeft van 30 tot 34°C, heerst er in de sauna een luchttemperatuur tussen 80 en 95°C. Al binnen enkele minuten ontstaat er tussen u en de het lucht om u heen een uitwisseling van warmte.
Manieren om warmte over te brengen
Zodra u zich binnen in de houten cabine van de sauna bevindt, komt uw huid door de verwarmde lucht in aanraking met de extreme warmte. De warmteoverdracht via de lucht is echter relatief gering. Dat ligt enerzijds aan het feit dat lucht een slechte warmtegeleider is.
Anderzijds wordt er door het hele huidoppervlak een beschermende isolatielaag verspreid. Dat is een dun luchtkussen dat door de lichaamseigen warmtestraling wordt gevormd. Dit warmtekussen weert de saunawarmte in zoveel mogelijk af.
Een andere manier van warmteoverdracht ontstaat binnen in de saunacabine door het rechtstreekse huidcontact met het houten materiaal zodra u op de opgewarmde banken gaat liggen of zitten.
Stralingsenergie maakt dit mogelijk
De cabine van de sauna bestaat uit hout. Door de hitte die door de kachel wordt afgegeven, wordt het hout tot ongeveer honderd graden verwarmd. Daar hout goed warmte kan vasthouden, geef het de deze warmte langzaam en gelijkmatig in de vorm van stralingsenergie aan de lucht af. Stralingsenergie heeft de eigenschap dat het warmte creëert zodra het een voorwerp raakt. De stralen zelf zijn echter helemaal niet warm. De frequentie waarmee ze het huidoppervlak raken is van doorslaggevende betekenis. Ze brengen op het kleinste niveau de moleculaire structuren van het huidweefsel in beweging. Daarbij ontstaat warmte. Hetzelfde fenomeen ervaart u ook in de sauna. Ook in de sauna is het vooral de stralingsenergie van het hout, dat uw lichaam opwarmt.
Stijgende warmte in het lichaam
De mens is een warmbloedig wezen. Zo is de mens in staat zich optimaal aan te passen aan schommelende buitentemperaturen. Dit is het belangrijkste verschil tussen de mens en koudbloedige dieren zoals reptielen of vissen. Om ons lichamelijk en geestelijk prestatieniveau in stand te houden, is een constante lichaamstemperatuur nodig van ongeveer 37°C. Die prestatie wordt door ons lichaamsorganisme geleverd, door in de winter warmte vast te houden en in de zomer overtollige warmte af te geven aan de omgeving. Het belangrijkste hierbij is de herverdeling van het bloed in de aders.
Bij hoge buitentemperaturen geven onze hersenen het bevel dat er veel bloed naar de randgebieden van het lichaam gepompt moet worden, naar de armen, naar de benen en ook naar de huid. Op die manier geeft ons organisme overtollige warmte af. Als er echter koude, lage temperaturen heersen, slaat het lichaam het bloed op in het inwendige deel van het lichaam en houdt het zo op die manier levensbelangrijke organen zoals lever, hart en nieren warm. Ook in de hete saunacabine doet ons organisme moeite om voor voldoende afkoeling te zorgen, door het bloed te herverdelen.
Warmtealarm
Al na enkele minuten in de saunacabine melden de warmtereceptoren aan het huidoppervlak een temperatuurstijging tot 42°C. Hierdoor stijgt ook de kerntemperatuur in het lichaam geleidelijk tot plusminus 38,5°C. Dat lijkt weinig, maar om mogelijke complicaties zoals problemen met de bloedsomloop te voorkomen, doet ons lichaam alles om ervoor te zorgen dat de temperatuur terug daalt.
Eerst zorgt het warmteregulatiesysteem in de hersenen ervoor dat bloedvaten in armen en benen, maar ook in de huid, verwijd worden waardoor de doorbloeding vergroot wordt. Aangezien bloed en uitstekende warmtegeleider is, geeft het lichaam via de bloedstroom warmte af aan de omgeving. Die maatregel is echter niet voldoende om die lichaamstemperatuur te doen dalen.
Door de extreme warmte in de sauna zou die zelfs nog meer kunnen stijgen. Een crash van de bloedsomloop zou onontkoombaar zijn, als ons organisme niet zijn laatste troef zou uitspelen: we beginnen te zweten! Daardoor koelt ons huidoppervlak af. Onze lichaamstemperatuur daalt tot ongeveer 37°C en blijft constant!
Waarom zweten we?
In totaal bezit ieder mens bijna drie miljoen zweetklieren. Dat zijn zeer kleine organen, die over het hele lichaam verspreid zijn. De vloeistof die de zweetklieren tijdens het transpireren afgeven, is afkomstig uit de haarvaatjes, de zeer dunne bloedvaten die zich in het onderhuidse weefsel bevinden. Op maar zeven vierkante centimeter huid is plaats voor vier tot vijf meter aan elkaar geregen haarvaatjes.
Zodra de doorbloeding verhoogd wordt, geven deze haarvaatjes een vloeistof af. Die wordt door de zweetklieren opgenomen en in de vorm van kleine zweetdruppeltjes afgegeven aan het huidoppervlak. Daar lopen ze dan samen tot een platte film, die de huid bedekt.
Om het lichaam te beschermen tegen een levensbedreigende ophoping van warmte, verdampen de zweetdruppels op uw huid. De transpiratievloeistof verandert in gasvormige waterdamp. Er wordt een natuurkundige wet in de werking gezet: bij het overgaan van een vloeibare naar een gasvormige toestand wordt er warmte onttrokken aan de omgeving – er ontstaat verdampingskou. De lucht boven het huidoppervlak koelt onmiddellijk af en het gevaar is verbannen: uw kerntemperatuur blijft constant en de levensbelangrijke lichaamsfuncties blijven behouden.
Voorwaarde voor dit natuurkundige proces is echter wel dat de lucht in de sauna droog is. Zou de luchtvochtigheid te hoog zijn, dan zou er in het lichaam een gevaarlijke ophoping van warmte kunnen ontstaan. Hoe efficiënt de warmteafweer door de verdamping is, tonen natuurkundige metingen aan. Bij verlies van slechts een liter zweet door verdamping aan het huidoppervlak, wordt aan het lichaam meer dan 600 kilocalorieën warmte onttrokken, net zoveel energiereserve als er in 100 gram boter zit.
Nauwelijks luchtvochtigheid
Een uitgebalanceerd klimaat in de sauna wordt gekenmerkt door constante temperaturen en voldoende aanvoer van verse lucht. Kleine temperatuurschommelingen hebben al effect op de luchtvochtigheid, die in de saunacabine erg laag is.
Als bij een hoge temperatuur, boven de 95°C, de relatieve luchtvochtigheid steeds meer afneemt, dan heeft dat tot gevolg dat de slijmvliezen van uw ademhalingsorganen uitdrogen. Uw neusvleugels en vingernagels voelen dat pijnlijk aan. Tot een mindere hitte echter, onder 80°C, neemt de luchtvochtigheid automatisch toe, met als gevolg dat u niet meer goed kunt zweten.
